Ekonomika Internetu: Prawo rosnących przychodów

W tradycyjnej gospodarce miało i nadal ma zastosowanie prawo malejących przychodów (ang. decreasing returns). Po raz pierwszy zostało ono opisane przez Alfreda Marshall'a na początku zeszłego stulecia. Mówi ono, że firma powinna zwiększać produkcję do momentu, kiedy przychód krańcowy z dodatkowej jednostki produkcji równa się jej krańcowemu kosztowi (MR=MC, przy założeniu, że dane przedsiębiorstwo działa na rynku konkurencji doskonałej).

Rys. 1. Prawo malejących przychodów

Źródło: Opracowanie własne

Nowa ekonomia opiera się o prawo rosnących przychodów, czyli tendencje, która sprawia, że firma odnosząca sukcesy prawdopodobnie będzie odnosić ich jeszcze więcej, a firma, która nie radzi sobie na rynku prawdopodobnie wkrótce upadnie. Występuje tu mechanizm tzw. pozytywnego sprzężenia (ang. positive feedback), który potęguje czynniki odpowiedzialne za sukces lub porażkę firmy. Jeśli produkt lub firma osiągną sukces na rynku, poprzez mechanizm rosnących przychodów może zwiększyć swoją przewagę konkurencyjną i w konsekwencji uzależnić rynek od swoich produktów (ang. lock-in).

Rys. 2. Prawo rosnących przychodów

Źródło: Opracowanie własne

Jeszcze 20 lat temu większość ekonomistów uważała, że prawo rosnących przychodów jest tylko anomalią, wyjątkiem potwierdzającym regułę. W. Brian Arthur przełamał to myślenie publikując artykuł w Harvard Business Review na temat rosnących przychodów. Wymienia on w nim 3 czynniki, które potwiedzają prawdziwość prawa rosnących przychodów, w szczególności dla firm działających w branży nowych technologii.

1. Wysokie koszty początkowe. Koszty Badania i Rozwoju są wielokrotnie wyższe niż jednostowe koszty produkcji. Pierwszy dysk systemu operacyjnego Windows kosztował $50M, każdy kolejny tylko $3. 

2. Występowanie efektu sieciowego (ang. network effect), który mówi, że użyteczność danego produktu rośnie wykładniczo wraz ze wrostem liczby jego użytkowników. Innymi słowy, im bardziej produkt jest powszechny tym większe prawdopodobieństwo, że zostanie przyjęty jako standard.

Rys. 3. Efekt sieciowy
 

Źródło: Opracowanie własne

3. Przyzwyczajenie użytkowników (ang. customer grove-in). Obsługa produktów high-tech wymaga czasu i opanowania zestawu umiejętności. Użytkownicy, którzy raz zainwestowali swój czas w naukę są mniej skłonni do zmiany.